Əhməd Cavad — Azadlıq və Vətən sevgisinin ilhamlı səsi..

Həyatı

Əhməd Cavad (tam adı Cavad Məhəmmədəli oğlu Axundzadə) 5 may 1892-ci ildə Yelizavetpol (indiki Gəncə) qəzasının Aşağı Seyfəli kəndində dünyaya göz açmışdır. Uşaqlıq illərindən poeziyaya və milli ədəbiyyata böyük maraq göstərmiş, ilk bədii təcrübələrini də bu yaşlarda qələmə almışdır. O, xalqın dərd-sərinə, azadlıq istəyinə biganə qalmayan, Vətən sevgisini yaradıcılığının mərkəzinə qoyan nadir sənətkarlar sırasında idi.

Təhsili və fəaliyyəti

Əhməd Cavad gənc yaşlarından maarifçilik yolunu seçmiş, təhsilini tamamladıqdan sonra müəllim kimi fəaliyyət göstərmişdir. 1934-cü ildə Azərbaycan Yazıçılar İttifaqına üzv qəbul olunmuş, elə həmin dövrdə müxtəlif məsul vəzifələrdə çalışmışdır.

O, Quba Xalq Maarif Şöbəsinin müdiri, Gəncədə Azərbaycan Kənd Təsərrüfatı İnstitutunun Azərbaycan və rus dilləri kafedrasında müəllim, dosent, kafedra müdiri kimi pedaqoji işlə məşğul olmuşdur. 1935–1936-cı illərdə “Azərbaycanfilm” studiyasında sənədli filmlər şöbəsinin müdiri vəzifəsində də çalışaraq ölkənin mədəni həyatında fəal iştirak etmişdir.

Yaradıcılığı

Əhməd Cavad 1910-cu ildən etibarən mətbuatda çıxış etməyə başlamış, ilk vaxtlar lirik şeirlər və ədəbi-tənqidi məqalələrlə oxucuların rəğbətini qazanmışdır. Əvvəlki əsərləri ərəb-fars sözləri ilə zəngin olub, əsasən qəzəl və qitələrdən ibarət idi. “Utan” və “Müəllim” adlı əlyazmaları onun yaradıcılıq yolunun başlanğıc nümunələrindəndir.

1913-cü ildə qələmə aldığı “Dilimiz” şeiri ilə o, ana dilinin saflığının qorunması ideyasını açıq şəkildə müdafiə etmişdir. 1916-cı ildə Bakıda çap olunan “Qoşma”adlı ilk şeirlər toplusu oxucular arasında böyük maraq doğurmuş, Cavad bu kitabın nəşrindən sonradan xəbər tutaraq minnətdarlıq məktubu yazmışdır.

Milli ruh və mübarizə

Əhməd Cavad yaradıcılığında milli azadlıq, vətən sevgisi və türk dünyasının birliyi mövzularına xüsusi yer vermişdir. Onun “Çırpınırdı Qara dəniz” şeiri bu gün də Azərbaycan–Türkiyə dostluğunun simvolu sayılır.

1912-ci ildə Balkan müharibəsi zamanı Osmanlı ordusuna dəstək məqsədilə yaradılmış Qafqaz könüllü dəstəsinə qoşulmuş, əqidə dostları İsmayıl Axundzadə, İsa Əlizadə və Əli Əsədulla ilə birlikdə Bolqar ordusuna qarşı döyüşmüşdür. Bu təcrübə onun poeziyasında qəhrəmanlıq, fədakarlıq və türk birliyi ideyalarının daha güclü ifadə olunmasına səbəb olmuşdur.


Əsas əsərləri

Çırpınırdı Qara dəniz

Yeni Azərbaycan

Oyan

Dənizli

 Yaşıl Kayın Yayınları


Nəticə

Əhməd Cavad — yalnız qələm sahibi deyil, həm də silahı ilə Vətənin azadlığı uğrunda mübarizə aparan bir igid idi. Onun yaradıcılığı milli ədəbiyyatın ən parlaq səhifələrindən birini təşkil edir. Şairin əsərlərindəki milli ruh, azadlıq ideyası və dil sevgisi bu gün də aktuallığını qoruyur. “Çırpınırdı Qara dəniz” kimi şeirləri isə xalqlar arasında dostluq və qardaşlıq körpüsü olaraq yaşayır. Əhməd Cavadın həyatı və irsi Azərbaycan ədəbiyyatında silinməz iz buraxmışdır.