🖋️ Hikmət Ziya – Uşaqlığın poeziya ilə danışan səsi

Azərbaycan uşaq ədəbiyyatında Hikmət Ziya imzası təkcə şeir yazan bir müəllifin yox, uşaqlığın özünü poetikləşdirən nadir ədiblərdən birinin adıdır. O, uşaq dünyasının rənglərini, duyğularını, suallarını və xəyallarını o qədər saf və səmimi şəkildə təqdim edirdi ki, onun şeirləri təkcə oxunmur, hiss olunur, sevilir və xatırlanırdı.Hikmət Ziya yazdığı hər misrada uşağa böyüyün gözü ilə yox, uşağın qəlbi ilə baxmağı bacarmışdı. Onun şeirləri sadəcə söz oyunu deyildi – orada səs vardı, nəfəs vardı, ritm və ruh vardı. Uşaqların danışmadıqları hissləri onun misralarında dillənir, böyüklər unudulmuş uşaq yönlərini yenidən tapırdılar.

📌 Kimlik Məlumatları

Tam adı: Hikmət Ziya oğlu Məmmədov

Təxəllüsü: Hikmət Ziya

Doğum: 1929-cu il, Naxçıvan şəhəri

Vəfat: 1995-ci il, Bakı şəhəri

Dəfn: Fəxri Xiyaban

Peşəsi: Şair, publisist, redaktor

Əsas sahələr: Uşaq ədəbiyyatı, publisistika, dram

Əsas mövzular: Uşaqlıq, təbiət, ailə dəyərləri, xalq ruhu, vətən sevgisi

👪 Ailəsi və Uşaqlığı

Hikmət Ziya ənənəvi, sözə və ədəbiyyata hörmət edən bir ailədə dünyaya göz açmışdı. Uşaqlığı folklorla iç-içə keçmiş, bayatılar, nağıllar, tapmacalar onun ilk qələm dərsləri olmuşdur. Hər axşam anasının fərqli səslərlə danışdığı "Qaraca qız" nağılı onun yaddaşına ilk ədəbi musiqi kimi hopmuşdu.

📌 Az bilinən fakt: Uşaqlıqda ailədə "şair uşaq" deyə çağırılırdı. Özündən böyüklər ona şeir dedizdirir, hər şeirdən sonra şəkər verirdilər – bu da onun motivasiyası olurdu.

🎓 Təhsil və Yaradıcılıq Yolu

1947–1952: Azərbaycan Dövlət Universitetində (indiki BDU) filologiya fakültəsini bitirib.Elə tələbəlik illərində də “Ədəbiyyat və incəsənət” qəzetində şeirləri çap olunmağa başlayıb.1950-ci illərdən etibarən uşaq ədəbiyyatına yönəlib və qısa zamanda bu sahənin əsas simalarından birinə çevrilib.

📌 Bilinməyən fakt: Rəssamlığa da marağı var idi. Bəzi şeir kitablarının illüstrasiyalarını özü çəkmiş, rənglərlə də söz qədər oynamağı sevmişdir.

📚 Əsərləri

Hikmət Ziyanın əsərləri çoxşaxəlidir:

Uşaq şeirləri

Nağılvari hekayələr

Pyeslər

Publisistik yazılar

Tərcümələr

📗 Şeir kitabları:

"Mənim atam"

"Dəmirçi baba"

"Təbiətin səsi"

"Ana laylası"

"Balaca dostum"

"Çiçəkli təpələr"

"Bayraq altında"

Bu kitablar Azərbaycan uşaq poeziyasının zəriflik, səmimiyyət və musiqi baxımından zirvələri sayılır.

📌 Əlavə fakt: “Dəmirçi baba” və “Ana laylası” kitabları 1970-80-ci illərdə məktəblərdə əzbər öyrədilən əsərlər siyahısında idi.

🎭 Dram əsərləri:

"Balaca qəhrəman"

"Dəmirçi baba"(kukla teatrı üçün uyğunlaşdırılmış)

📌 Əlavə fakt: “Balaca qəhrəman” pyesi 1983-cü ildə Respublika Uşaq Teatr Festivalında birinci yerə layiq görülmüşdü.

🖋️ Redaktor və Təşkilatçı Fəaliyyəti

1958–1965: “Gənc Qələm” jurnalında redaktor

1966–1989: “Göyərçin” uşaq jurnalında məsul katib və baş redaktor

1989–1995: Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin Uşaq Ədəbiyyatı Şöbəsinin rəhbəri

📌 Az bilinən fakt: “Göyərçin” jurnalında “Uşaqdan uşağa məktub” rubrikasını yaradaraq məktəblilər arasında ilk ədəbi məktublaşma mədəniyyətinin təməlini qoymuşdur.

🏅 Mükafatlar və Fəxri Adlar

“Əməkdar mədəniyyət xadimi” fəxri adı

Azərbaycan SSR Dövlət Mükafatı – Uşaq ədəbiyyatına verdiyi töhfəyə görə

“Şərəf nişanı” ordeni

🕯️ Vəfatı və Ədəbi İrsi

1995-ci ildə dünyasını dəyişən Hikmət Ziya, Azərbaycan ədəbiyyatında təkcə bir ad olaraq deyil, ruh olaraq yaşayır. Onun əsərləri bu gün də məktəb dərsliklərində yer almaqdadır, uşaqların səhnələşdirdiyi tamaşalarda, kukla teatrlarında, ədəbiyyat dərnəklərində yaşamaqdadır.

📌 Əlavə fakt: 1996-cı ildə onun adını daşıyan “Hikmət Ziya adına Uşaq Ədəbiyyatı Mükafatı” təsis edilib, lakin maddi dəstək olmadığından yalnız 5 il davam edə bilib.

📜 Seçilmiş Sözləri

 “Uşaqlıq – qəlbin əbədi günəşi, ədəbiyyat isə o günəşin işığıdır.”

“Laylanın birinci misrası ana səsidir, ikinci misrası xalqın ruhudur.”

“Uşaqla danışmaq üçün böyük olmaq yox, saf olmaq kifayətdir.”

📚 Bugünkü Təsiri

Əsərləri dərsliklərdə yer alır

Şeirləri ədəbiyyat dərnəklərində tədris olunur

Əsərləri əsasında yeni tamaşalar hazırlanır

Gənc yazarlar üçün örnək stil hesab olunur

Hikmət Ziya – uşaq qəlbinin şairi, böyüklərə uşaqlığı xatırladan ədibdir. Onun poetik irsi təkcə sözlə yox, duyğuyla yaşamağı öyrədir.