Vidadi Babanlı - kimdir?

Vidadi Babanlı kimdir? Həyaı, Yaradıcıığı, Kitabları.

Vidadi Babanlı – Azərbaycan ədəbiyyatının görkəmli nümayəndələrindən biri, nasir, şair və tərcüməçi. O, 5 yanvar 1927-ci ildə Qazax rayonunun Birinci Şıxlı kəndində müəllim ailəsində dünyaya göz açıb. Orta təhsilini doğma kəndində aldıqdan sonra, 1944–1949-cu illərdə Azərbaycan Dövlət Universitetinin filologiya fakültəsində oxuyub. Qısa müddət Sabirabad məktəbində müəllimlik etdikdən sonra Bakıya köçərək “Azərbaycan müəllimi” qəzetində ədəbi işçi kimi fəaliyyətə başlayıb.

1950-ci illərin əvvəllərində Moskvada M. Qorki adına Ədəbiyyat İnstitutuna göndərilib, lakin səhhəti səbəbindən təhsilini yarımçıq qoyaraq vətənə qayıdıb. Bakıda “Ədəbiyyat qəzeti”ndə ədəbi işçi, daha sonra şöbə müdiri kimi çalışıb (1954–1960). Sumqayıtda fəhlə yataqxanasında tərbiyəçi işləyərək yazacağı əsərlər üçün material toplayıb. Sonralar “Azərbaycan” jurnalının nəsr şöbəsinə rəhbərlik edib (1961–1968). Ədəbi fəaliyyətini müxtəlif sahələrdə davam etdirib: “Azərbaycanfilm”də dublyaj şöbəsində baş redaktor əvəzi (1974–1976), “Yazıçı” nəşriyyatında baş redaktor müavini (1978–1981) olub.

Onun ilk çap əsəri – “Anam sən oldun” adlı şeir 1947-ci ildə “Azərbaycan gəncləri” qəzetində dərc olunub. Şeirlərini ilk vaxtlar “Vidadi Şıxlı” imzası ilə çap etdirib. “Gəlin” povesti isə onun nəsrə gəlişinin başlanğıcı sayılır (1954). Sonrakı illərdə roman, povest, hekayə, publisistik yazılar və kinossenarilər qələmə alıb. Əsərləri bir çox dillərə tərcümə edilib, həm SSRİ, həm də xarici ölkələrdə oxucu marağı qazanıb. Yazıçının “Öz evində qonaq” pyesi 2003-cü ildə səhnələşdirilib, “Kişilik haqqında himn” şeirlər toplusu isə geniş oxucu auditoriyası ilə buluşub.

Vidadi Babanlı yaradıcılıqla yanaşı, beynəlxalq ədəbi mühitdə də fəal olub. Yazıçılar heyəti ilə İspaniya, Fransa, İtaliya, Almaniya, Polşa və başqa ölkələrdə ədəbi səfərlərdə iştirak edib. Onun “Dərd məni dilləndirir”, “Mənim gizlinlərim”, “Ana intiqamı” kimi əsərləri oxucular tərəfindən rəğbətlə qarşılanıb.

O, ömrü boyu ədəbiyyata xidmətlərinə görə bir sıra mükafatlarla təltif olunub. 1986-cı ildə Azərbaycanın əməkdar incəsənət xadimi adına layiq görülüb, 2002-ci ildən Prezident təqaüdçüsü olub, 2022-ci ildə isə “Şərəf” ordeni ilə təltif edilib.

Yazıçı 16 avqust 2025-ci ildə vəfat edib və doğulduğu kənd – Birinci Şıxlıda dəfn olunub.