"Sev səni sevəni yerlə yeksan olsa da, sevmə səni sevməyəni Misir də sultan olsa da..."

Bəzən insan gözəlliyi saraylarda, izzəti sərvətdə, sevgini isə əzabda axtarır. Lakin qədim hikmətlərin ustadı Nizami Gəncəvi bir cümlə ilə bu yanlış axtarışları puç edir: "Sev səni sevəni yerlə yeksan olsa da, sevmə səni sevməyəni Misir də sultan olsa da." Bu sadə görünən, lakin dərin mənalarla yüklü fikir, insanın həyat seçimlərinə, sevgi və dəyər anlayışına bələdçilik edir.

Bu kəlamda iki böyük sual yatır:

Səni sevən birini nə üçün sevməlisən — o bəlkə kasıbdır, bəlkə cəmiyyətin gözündə heç bir yeri yoxdur?

Və niyə səni sevməyən birinə könül verməməlisən — o bəlkə padşahdır, qüdrət sahibidir?

1. Sevgi alış-veriş deyil

Müasir dünyada sevgi çox zaman qarşılıqlı faydaya, statusa və ehtiraslara bağlanıb. İnsanlar bəzən sevdiklərinin kim olduğunu unudurlar — yalnız onların nə olduğuna aldanırlar: nə geyinir, nə sürür, hansı evdə yaşayır? Amma Nizami deyir ki, əgər bir insan səni saf ürəklə, təmənnasız, var-dövlət olmadan, içdən və dürüst şəkildə sevirsə, bu sevgidə ilahi bir qiymət var. Bu sevgi dəyər tələb etmir, özü dəyərdir. Yerlə yekran olan — yəni sadə, aşağı görünən — bir insanın sevgisi bəzən bir sultanın ehtiraslı baxışlarından daha möhkəmdir.

2. Eqo yox, qarşılıqlılıq

İnsan çox zaman onu sevməyənlərin diqqətini çəkməyə çalışır. O sənin hisslərini görməz, səni kiçildər, səni anlamaz — amma sən yenə də o ilğımın arxasınca qaçırsan. Bu təkcə özünü alçaltmaq deyil, həm də sevginin mahiyyətinə xəyanətdir. Sevgi, qarşılıqlı olduğu zaman insanı yüksəldir. Tək tərəfli sevgilər, nə qədər gözəl görünsə də, əslində insanın öz qürurunu zədələyən bir təlqindir. Nizami bu kəlamla deyir: "O səni istəmir, qəlbinlə oynayır — sən niyə özünü ona qurban edirsən?"

3. Qəlbin harası səltənətdir?

Misir sultanı olmaq — bu, dövrünün ən böyük sərvəti və qüdrəti deməkdir. Nizami isə bunu “səni sevməyən” bir varlıqla əlaqələndirir və dərhal dəyərini sıfırlayır. Yəni səltənət belə, sevgisiz bir ürəyə sahib olan insana məna verə bilməz. O sultandır, amma qəlbi yoxsuldur. O Misiri idarə edir, amma öz hisslərini yox. Belə bir insana könül vermək, insanın öz daxili zənginliyindən imtina etməsidir.

4. Qəlbin qədrini bil

Bu nəsihət təkcə romantik sevgiyə aid deyil — ümumilikdə münasibətlərdə, dostluqda, ailədə, dostlar arasında belə, bu prinsip keçərlidir. Səni dəyərli bilən, dəyərini anlayan, səni sevən insanı qorumaq, onu görmək, ona qarşılıq vermək həm insani borcdur, həm də mənəvi ucalıqdır. Və əksinə, səni kiçik görən, hisslərini rədd edən, səni oyuncağa çevirən birinə yönəlmək — bu, yalnız əzab doğurar.

Nəticə: Dəyər ver, dəyər gör

İnsan həyatında çox seçimlər edər. Amma ən vacibi – kimə ürəyini verdiyini bilməlidir. Sevgi, könlün hökmü ilə gələn bir işdir, amma ağlın süzgəcindən keçməlidir. Nizami Gəncəvi bu kəlamla bizə sevginin təkcə hiss deyil, həm də hikmət olduğunu xatırladır. O deyir: "Əsl dəyər, səni sevənin gözlərindədir. Onun əlləri torpaqla dolu olsa da, o səni səma qədər ucalda bilər. Amma səni sevməyən — istərsə dünyanın taxtında otursun — sənə heç nə verə bilməz, çünki onda sənin yerin yoxdur."