"Göz, ruhun pəncərəsidir." – Leonardo da Vinci

Uşaq vaxtı məndən "Həyat nədir?" deyə soruşdular. O an  tikanlı, qurumuş, əyilmiş bir çiçəyə baxırdım. Hər kəs onun bitdiyini deyirdi, amma mən orada bir rəqs gördüm. Sanki torpaqla göy arasında ilişib qalmış son nota kimi vurnuxurdu. O gün anladım ki, həyatı başqa cür görürəm. Mənə görə bu istedad deyil,  yük idi. Hər yerdə kəşf edilmək üçün bir sirr varmış kimi yaşayırdım. İnsanların arxasında qırıq sözlər, səslərin altında gizli fikirlər, baxışların içində söylənməmiş cümlələr... Dünya yalnız mənə danışırdı, mən isə susurdum.Bir dəfə məktəbdə müəllim sinifə çiçək gətirmişdi. Hamı ondan rəngləri öyrənmişdi. Mən isə səssizliyi gördüm. Hər yarpaq sanki danışılmamış bir sirri daşıyırdı. Rəsm dərsində göy üzünü qaranlıq, qırmızı çəkəndə müəllim üzümə baxıb soruşdu:

– "Niyə həmişə şəkilləri fərqli çəkirsən?"

Bütün sinif güldü. O gün "görmək" istedadımı ayıb kimi cibimə qoydum.Zaman keçdikcə insanlar danışır, mən isə baxırdım. Onlar ekrana, vitrindəki qiymətə, saatın tıqqıltısına baxırdı. Mən isə bir qadının ayaqqabısının palçığını, bir kişinin üzündəki yarı təbəssümü, bir qapının çox yavaş örtülməsini izləyirdim. Hər detalda danışmayan, ağlayan ,acı reallığı büruzə verən həyat vardı. Heç kim onu görmürdü,və ya görmək istəmirdi. Bir müddət özümü günahlandırdım. "Bəlkə də hər şeyi hiss etmək xəstəlikdir" dedim. Rənglərin içində boğulmaq təhlükəlidir. Susdum,artıq ətrafıma eyni diqqətlə baxmadım, içimə çəkildim. Amma heç vaxt unuda bilmədim. Çünki mənə göstərilənlər başqalarına göstərilmirdi.Sonra o eynəyi tapdım.Tozlu sandıqda, qədim dəftərlərin arasında idi. Nə alıcı, nə satıcı kimi görünürdü. Onu mənə heç kim verməsə də, mənə aid imiş kimi orada gözləyirdi. Sanki illərlə gecikdiyim bir görüş kimi...Əllərim titrəyə-titrəyə qapağı açanda içindən kül kimi bir nəfəs çıxdı. İllərlə danışmayan ruh nəhayət nəfəs almağa icazə aldı. O eynəyin içində zaman gizlənmişdi. Şüşələri dumanlıydı, amma içində donmuş bir nəfəs vardı. Sanki illərlə heç kim ona baxmamışdı. Bu eynək unudulmuş həyatların yaddaşı idi. Hər insan ruhu fərqində olmadan bir dəfə belə eynək düzəldir, amma hamı onu itirir...Eynəyi taxan anda həyat dəyişmədi. Amma ilk dəfə başqaları da mənim gördüklərimi görə bildi.Bir qadın eynəyi taxdı, qəhqəhə çəkdi, sonra ağladı:

– "İllərlə bu divarın arxasında nələr olduğunu düşünürdüm, indi fərqinə varıram ki mən heç vaxt bu yanından baxmamışam..."

Bir uşaq taxdı və dərhal soruşdu:

– "Ana, göy üzü nəfəs alır sanki, niyə əvvəllər almırdı?"

Anası cavab vermədi. Çünki o da cavabını bilmirdi. Bu qədər diqqətlə baxıb,fərqinə varmamışdı. Əslində heç vaxt belə səssiz qalmamışdı. O sükut, danışmaqdan daha yüksək bir səslə çırpılırdı otaqda.Bir kişi eynəyi taxdı və yalnız bir cümlə dedi:

– "Mən bütün ömrüm boyu bu qədər kor olduğumu bilməmişdim."

Sussa belə sükutu danışmağa davam edirdi. Gördüklərindən sonra indi yaşadığı həyat ona yad gəlirdi. İllərlə eyni pəncərədən baxmışdı, amma ilk dəfə nə gördüyünü anlaya bilirdi. Bu onu qorxudurdu. Çünki görmək həm də cəsarət istəyirdi.İnsanlar növbəyə düzülürdü. Kimisi eşqini, kimisi xəyalını, kimisi unudulmuş xatirəni axtarırdı eynəyin içində. Bəziləri gülürdü, bəziləri qaçırdı. Eynək gözəllik deyil, həqiqət göstərirdi.Kimisi yalnız zülmət gördü,kimisi isə özünün unutduğu daxili səsini. Onlar titrəyərək eynəyi çıxarır, geri vermək istəyirdi.

– "Bunu daşımaq mümkün deyil," deyirdilər.

Bir qadın dedi:

– "Bu mənim həyatım idisə, mən indiyə kimi kim idim bəs?"

Bəzən də insanlar məni günahlandırırdı.

– "Sən bizi dəyişdin. Biz əvvəl xoşbəxt idik."

Mən susurdum. Çünki bilirdim ki, xoşbəxt deyildilər. Onlar sadəcə baxır, amma həqiqəti görmürdülər.Mənim bu olanlardan sonra arzum vardı: Biri gəlib mənə desin ki,

– "Sən gördüklərinə görə yox, görə bildiklərinə görə sevilirsən."

Amma heç kim demədi. O sözlər susduqları qədər içimdə böyüdü. Sonra özümə dedim:

– "Olsun. Mən səni belə sevirəm."

Amma etiraf edim: Mən həqiqətən hər kəsin realda baş verənləri görməsini istədim...Bəzən özüm də qorxdum gördüklərimdən. Həqiqət göz qamaşdırırdı. Sonra... bir gün eynək mənim üçün işləməz hala gəldi. Bu hadisəni öyrəndikdən sonra insanlar daha yanıma gəlməz oldu.Tək yalqız halda yoluma davam etməli oldum.Sadəcə mən və eynək. Onu yenidən taxmağı sınadım. Bu dəfə başqalarının həyatı yox... mənim həyatım göründü. Unutduğum səsim, məni tərk etmiş baxış... içimdə bir uşaq ağlayırdı. O gün ilk dəfə özümə baxdım.Sonra yenə taxdım , bu dəfə heç nə görünmədi. Sükutun ardından  bir ağac, tozlu pəncərə, ayağımın altındakı quru yarpaqlar gözümə göründü. Daha heç nə dəyişmirdi, çünki əsl dəyişən mən idim. Mənə göstərilənlər artıq içimdəydi. Eynəksiz də görürdüm. Eyni öncədən olduğu  kimi.Daha qəribəsi  digərləri də görməyə başlamışdı. Mənim baxışım bulaşıcı idi.İnsanlar artıq ətrafında olanların fərqinə varmışdı. Bir-birlərinin içini, səmanın alt qatını, susanların səslərini hiss edirdilər.Bəlkə sən də bir gün küçədən keçib, divarın kölgəsində susan birini gördün. Səssizdi, amma içində bir fəryad vardı. Bax, o an – sənin üçün eynək artıq oradaydı.Bu, qələbə olmasa da,göstərilməyənlərin görünməsi demək idi. Eynəyi ehmalca çəmənliyə qoydum,çünki tən–tənə çıxarmaq kimi bir niyətim yox idi.Buna baxmayaraq qəlbim qəribə bir hüzurla dolmuşdu.Barmaqlarımda  daşıdığım yükü torpağa buraxmağa bənzəyirdi. Onu yerə qoyanda şüşəsinə gün işığı düşdü. İçində kiçik bir göy qurşağı yarandı. Sanki bütün dünya hələ də oradaydı, amma bu dəfə mən baxmırdım, buraxırdım.Əllərimi üzümə tutdum, gözlərimi yumdum. İçimdə qopan sükutun səsi bütün səslərdən yüksək idi. Elə bil dünya da nəfəsini tutmuşdu.

O gündən sonra daha heç kim məndən "Bu eynək nə üçündür?" deyə soruşmadı. Çünki artıq özləri görə bilirdilər.

Əgər sabahdan etibarən həqiqəti görmək imkanı verilsə, amma xoşbəxtliyini itirəcəyini bilsən, eynəyi yenə də taxardınmı?